Quốc hội thảo luận 3 dự án luật về tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự và lý lịch tư pháp

QUỐC HỘI THẢO LUẬN 3 DỰ ÁN LUẬT VỀ TẠM GIỮ, TẠM GIAM, THI HÀNH ÁN HÌNH SỰ VÀ LÝ LỊCH TƯ PHÁP

Ngày 27/10/2025 – Trong phiên họp toàn thể tại Hội trường sáng nay, Quốc hội khóa XV đã nghe báo cáo về 3 dự án luật: Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp. Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh rằng việc sửa đổi các luật này là cần thiết để khắc phục những hạn chế, chồng chéo, đảm bảo đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu quả của lực lượng Công an nhân dân.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình trình bày Tờ trình tóm tắt của Chính phủ về 3 dự án luật (Ảnh: Báo Chính Phủ)

Lý do cần sửa đổi các luật

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho biết, quá trình triển khai các luật hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế, chồng chéo hoặc không còn phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước. Đặc biệt, trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo các nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị, Quốc hội, và việc lực lượng Công an nhân dân không còn tổ chức cấp huyện, cần rà soát, sửa đổi đồng bộ các quy định liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thi hành án hình sự, quản lý tạm giữ, tạm giam, và lý lịch tư pháp.

1. Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú

Luật năm 2015 chưa bao quát hết thực tiễn, đặc biệt thiếu quy định về biện pháp ngăn chặn “cấm đi khỏi nơi cư trú”. Một số quy định về quản lý, giám sát, chế độ, chính sách đối với người bị tạm giữ, tạm giam còn bất cập, chưa đồng bộ với pháp luật mới.

Dự án luật sửa đổi nhằm:

Mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung quy định về thi hành biện pháp “cấm đi khỏi nơi cư trú”.
Hoàn thiện cơ chế quản lý, giám sát người bị tạm giữ, tạm giam.
Tăng cường ứng dụng khoa học – công nghệ và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người bị tạm giữ, tạm giam.
Điều chỉnh thẩm quyền giữa các cấp công an trong bối cảnh không còn cấp huyện.

Dự thảo gồm 12 chương, 76 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 57 điều, xây dựng mới 10 điều, bỏ 8 điều, giữ nguyên 8 điều. Nội dung tập trung vào:

Chế độ quản lý giam giữ, đặc biệt cho người dưới 18 tuổi, phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, và người bị kết án tử hình đang bị tạm giam.
Thi hành quyết định cấm đi khỏi nơi cư trú.
Xử lý khiếu nại, tố cáo trong quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam, cấm đi khỏi nơi cư trú.

2. Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi)

Sau 5 năm thực hiện, Luật năm 2019 bộc lộ nhiều bất cập do không còn phù hợp với cơ cấu tổ chức mới của lực lượng Công an và chính quyền địa phương. Trách nhiệm, thẩm quyền giữa các cơ quan chưa rõ ràng, vai trò của Công an cấp xã trong quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án tại cộng đồng chưa được phát huy đầy đủ.

Dự án luật sửa đổi nhằm:

Điều chỉnh mô hình tổ chức hệ thống thi hành án hình sự phù hợp với tổ chức bộ máy mới.
Bổ sung quy định bảo đảm quyền con người, quyền công dân, ứng dụng khoa học – công nghệ, dữ liệu sinh trắc học trong quản lý, thi hành án.

Dự thảo gồm 15 chương, 179 điều, sửa đổi 129/207 điều, bổ sung 10 điều, bỏ 16 điều. Nội dung sửa đổi chính bao gồm:

Hoàn thiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, đơn vị trong thi hành án hình sự, đặc biệt là Ủy ban nhân dân và Công an cấp xã. Ủy ban nhân dân cấp xã chịu trách nhiệm quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án tại cộng đồng; Trưởng Công an cấp xã trực tiếp hỗ trợ.
Hoàn thiện quy định về quyền, nghĩa vụ của người chấp hành án, chế độ giam giữ phạm nhân, đảm bảo đồng bộ với các quy định pháp luật chuyên ngành khác.

3. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp

Việc sửa đổi Luật năm 2009 là cần thiết để hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, khai thác và cấp Phiếu lý lịch tư pháp, phù hợp với chủ trương chuyển giao nhiệm vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công về lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an. Điều này đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số quốc gia, cải cách hành chính, và phục vụ người dân tốt hơn.

Dự thảo gồm 3 điều, trong đó Điều 1 sửa đổi, bổ sung 21/57 điều, bổ sung 2 điều mới, bãi bỏ 5/57 điều. Nội dung sửa đổi tập trung vào:

Mở rộng mục đích quản lý lý lịch tư pháp.
Xây dựng Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp một cấp tập trung, thống nhất, liên thông với dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác.

Quy định không cho phép cơ quan, tổ chức yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 để tránh lạm dụng, phù hợp với pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Bổ sung quy định về nguồn thông tin lý lịch tư pháp, trách nhiệm của cơ quan điều tra, Tòa án, Viện kiểm sát trong cung cấp thông tin về hành vi phạm tội mới.

Bãi bỏ quy định về nhiệm vụ quản lý nhà nước tại địa phương của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố và “Giấy chứng nhận đương nhiên xóa án tích”.

Đảm bảo tính đồng bộ và khả thi

Chính phủ khẳng định, việc triển khai thi hành các dự án luật không làm tăng tổ chức bộ máy và biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Nguồn nhân lực thực hiện là đội ngũ cán bộ, chiến sĩ, công chức hiện có trong các lĩnh vực quản lý, thi hành án hình sự, tạm giữ, tạm giam và lý lịch tư pháp.

Kinh phí được cân đối từ ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác, tập trung vào:

Xây dựng, hoàn thiện văn bản hướng dẫn thi hành.
Đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, quản lý dữ liệu sinh trắc học, trang thiết bị phục vụ giám sát, lưu trữ thông tin.
Tuyên truyền, phổ biến, tập huấn nghiệp vụ để đảm bảo thi hành luật thống nhất, hiệu quả.

Các dự án luật được xây dựng theo đúng trình tự, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đảm bảo tính thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật liên quan và tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Ba dự án luật được trình bày tại Quốc hội sáng nay là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về thi hành án hình sự, tạm giữ, tạm giam và lý lịch tư pháp. Các sửa đổi tập trung vào khắc phục bất cập, đảm bảo đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tổ chức bộ máy tinh gọn, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Quốc hội sẽ tiếp tục thảo luận để hoàn thiện các dự thảo này, hướng tới mục tiêu xây dựng hệ thống pháp luật hiệu quả, minh bạch và nhân văn.

Theo Báo Chính Phủ

CÔNG TY LUẬT HỢP DANH NIỀM TIN VIỆT